วิธีอ่านเคมีให้เข้าใจเร็ว

เคยรู้สึกไหมว่าเวลาเปิดหนังสือวิชาเคมี มันเหมือนกำลังอ่าน "ภาษามนุษย์ต่างดาว" ที่เต็มไปด้วยสัญลักษณ์และคำศัพท์แปลกๆ ที่ไม่สามารถเชื่อมโยงให้เป็นภาพได้... ถ้าน้องๆ กำลังรู้สึกแบบนี้อยู่ ขอบอกว่าเป็นเรื่องปกติมากๆ ครับ!

ปัญหาของการเรียนเคมีไม่รู้เรื่อง ส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดจากว่าเราไม่ฉลาด แต่เกิดจากการที่เราใช้ "วิธีการอ่าน" และ "วิธีทำความเข้าใจ" แบบเดียวกับวิชาอื่นๆ ซึ่งอาจไม่ใช่วิธีที่ได้ผลดีที่สุดสำหรับวิชาที่มีความเป็นนามธรรมสูงอย่างเคมี

วันนี้ Tutorwa-Channel จะมาเผย 5 วิธีการที่จะช่วย "ปรับจูน" สมองของน้องๆ ให้อ่านและเข้าใจวิชาเคมีได้เร็วและลึกซึ้งขึ้น

1. "มองให้เห็นภาพ" ไม่ใช่แค่ตัวอักษร
 
สมองของเราจดจำภาพได้ดีกว่าตัวอักษรหลายเท่า สิ่งแรกที่ต้องฝึกคือการเปลี่ยนสัญลักษณ์ที่ไร้ชีวิตชีวาให้กลายเป็น "ภาพ" ในหัวของเรา

ปัญหา: เวลาเราเห็น H_2O เราจะเห็นแค่ตัวอักษร H, เลข 2, และตัว O
วิธีแก้: ฝึกจินตนาการถึงภาพ "ตุ๊กตามิกกี้เมาส์" ที่มีอะตอมออกซิเจน (O) เป็นหน้าใหญ่ๆ และมีอะตอมไฮโดรเจน (H) สองข้างเป็นหูเล็กๆ หรือเวลาเห็นปฏิกิริยาเคมี ให้จินตนาการว่ามันคือการที่ตัวต่อเลโก้กำลังแยกชิ้นส่วนออกจากกันแล้วมาประกอบร่างกันใหม่
Action: ลองวาดรูปโมเลกุลต่างๆ เล่นๆ หรือหาดูแอนิเมชันเรื่องปฏิกิริยาเคมีใน YouTube จะช่วยได้มาก
 
2. "แปล" สมการเคมีให้เป็น "เรื่องเล่า"
 
สมการเคมีไม่ใช่แค่สูตร แต่คือ "เรื่องเล่า" ที่บอกว่าเกิดอะไรขึ้นบ้าง

ปัญหา: เราเห็นสมการแล้วพยายามจะจำมันทั้งดุ้น
วิธีแก้: ฝึก "เล่าเรื่อง" จากสมการนั้นๆ เช่น จาก 2H_2+O_2rightarrow2H_2O
ลองเล่าว่า: "แก๊สไฮโดรเจน จำนวน 2 โมเลกุล ทำปฏิกิริยากับ แก๊สออกซิเจน จำนวน 1 โมเลกุล แล้วเกิดการเปลี่ยนแปลงกลายเป็น ไอน้ำ จำนวน 2 โมเลกุล"
Action: ทุกครั้งที่เจอสมการใหม่ๆ ลองฝึก "แปล" ออกมาเป็นประโยคพูด จะทำให้เราเข้าใจความหมายที่แท้จริงของมัน
 
3. "เชื่อมโยง" กับตารางธาตุเสมอ
 
อย่ามองตารางธาตุเป็นแค่โปสเตอร์สวยๆ แต่มันคือ "แผนที่" และ "ชีทสรุป" ที่ดีที่สุดในโลก

ปัญหา: เราท่องตารางธาตุเพื่อไปสอบ แล้วก็ลืม
วิธีแก้: ทำให้ตารางธาตุเป็นเพื่อนซี้ ทุกครั้งที่เจอชื่อธาตุในบทเรียนหรือในโจทย์ ให้รีบหาตำแหน่งของมันในตารางธาตุทันที แล้วถามตัวเองว่า
"มันอยู่หมู่ไหน? คาบไหน?"
"เป็นโลหะหรืออโลหะ?"
"มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนกี่ตัว?"
Action: การเชื่อมโยงกลับไปที่ตารางธาตุบ่อยๆ จะทำให้น้องๆ เริ่มเห็น "แนวโน้ม" และเข้าใจ "นิสัย" ของธาตุแต่ละตัวโดยอัตโนมัติ (ดูเพิ่มเติม: เทคนิคทำเคมีสอบเข้า ม.4)
 
4. "สรุป" ด้วยภาษาตัวเอง ไม่ใช่ "ลอก"
 
การเรียนรู้ที่แท้จริงเกิดจาก "การคิด" ไม่ใช่ "การคัดลอก"

ปัญหา: การจดเลคเชอร์ตามที่ครูพูดทุกคำ หรือลอกเนื้อหาจากหนังสือลงสมุด
วิธีแก้: หลังจากอ่านเนื้อหาจบ 1 หัวข้อ ให้ ปิดหนังสือ แล้วลองเขียนสรุปทุกอย่างที่จำได้ลงในกระดาษเปล่าด้วย "ภาษาและสไตล์ของเราเอง" อาจจะออกมาในรูปแบบ Mind Map, Short Note, หรือแผนผังก็ได้
Action: "กระบวนการ" ที่เราพยายามนึกและเรียบเรียงข้อมูลออกมานี่แหละ คือการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพที่สุด
 
5. "ทำโจทย์" เพื่อทดสอบความเข้าใจ ไม่ใช่เพื่อหาคำตอบ
 
การทำโจทย์ไม่ได้มีเป้าหมายแค่การได้คำตอบที่ถูกต้อง

ปัญหา: ทำโจทย์แล้วตรวจว่าตอบถูก/ผิด แล้วก็ผ่านไป
วิธีแก้: เปลี่ยนเป้าหมายเป็นการ "ทดสอบความเข้าใจ" ของเรา หลังจากทำโจทย์ข้อหนึ่งเสร็จ ให้ลองถามตัวเองว่า "เราสามารถอธิบายให้เพื่อนฟังได้ไหมว่าทำไมข้อนี้ถึงตอบแบบนี้ และทำไมตัวเลือกอื่นถึงผิด"
Action: ฝึกเขียน "เหตุผล" สั้นๆ กำกับไว้ข้างๆ คำตอบ จะช่วยบังคับให้เราคิดอย่างเป็นระบบมากขึ้น

วิชาเคมีก็เหมือนการเรียนภาษาใหม่ๆ ในช่วงแรกอาจจะรู้สึกท้อ แต่หากน้องๆ ลองนำวิธีการเหล่านี้ไปปรับใช้กับการเรียนอย่างสม่ำเสมอ "ภาษามนุษย์ต่างดาว" นี้ก็จะค่อยๆ กลายเป็นวิชาที่สนุกและเข้าใจง่ายขึ้นได้อย่างแน่นอนครับ!