ให้นมลูกน้อยแล้วเจ็บทำยังไงดี? วิธีป้องกันและรักษาแผลหัวนมแตก ให้หายไว ไม่เจ็บตอนให้นม

"เจ็บเหมือนโดนมีดกรีด!" "ลูกดูดน้ำนมจากคุณแม่ทีไร ขาจิกเกร็ง น้ำตาไหลพราก"

ใครไม่เคยเป็นแม่ให้นม อาจไม่เข้าใจความรู้สึกนี้จริงๆ ค่ะ ปัญหา "หัวนมแตก" (Cracked Nipples) คือสาเหตุอันดับ 1 ที่ทำให้คุณแม่หลายคนถอดใจ เลิกให้นมลูกไปกลางคัน ทั้งที่จริงๆ แล้วปัญหานี้ "ป้องกันได้" และ "รักษาหายได้" ภายในไม่กี่วันค่ะ

วันนี้เราจะพามาดูสาเหตุที่แท้จริง (ที่ไม่ใช่เพราะผิวบาง) และวิธีรักษาให้แม่กลับมาแฮปปี้กับการให้นมอีกครั้งค่ะ

ทำไมถึง "หัวนมแตก"? (รู้สาเหตุ = หายเจ็บ)

90% ของปัญหานี้ ไม่ได้เกิดจากลูกมีฟันแน่ๆค่ะ เพราะฟันน้องยังไม่มี หรือปัญหาที่หัวนมแม่ก็ไม่ใช่เช่นกันค่ แต่เกิดจาก "น้องดูดนมผิดวิธี" (Poor Latch)

• น้องดูดนมผิดตำแหน่ง: ลูกงับแค่ส่วน "หัวนม" (Nipple) -> เวลาดูด เหงือกแข็งๆ ของลูกน้อยจะบดบริเวณหัวนมแม่จนเกิดการถลอกและแตกได้ค่ะ

•   ต้องแก้ไขอย่างไรให้น้อง ดูดนมแม่ให้ถูกต้อง: ลูกต้องอ้าปากกว้างๆ และให้น้องงับเข้าไปลึกถึง "บริเวณลานนม" (Areola) ของคุณแม่ค่ะ -> ลิ้นลูกจะรองรับน้ำนมพอดี บริเวณหัวนมจะเข้าไปลึกถึงในคอของน้อง ทำให้คุณแม่ไม่โดนเหงือกน้องกดทับ (แม่จะไม่เจ็บเลยค่ะ!) เพียงปรับตำแหน่งก็ช่วยให้คุณแม่ให้นมน้องได้โดยไม่เจ็บแล้วค่ะ

วิธีจัดท่าให้น้อง "ดูดนมแม่ให้ถูกต้อง" (Deep Latch)

ก่อนคุณแม่จะเจ็บตัวจนต้องทายารักษา เริ่มจากการแก้ที่ท่าอุ้มเพื่อให้นมน้องก่อนครับ

1. C-Hold: ใช้มือแม่ประคองเต้านมเป็นรูปตัว C (นิ้วโป้งอยู่บน นิ้วอื่นอยู่ล่าง) บีบเต้าให้แบนลงเล็กน้อยเพื่อให้เข้าปากลูกง่าย

2. กระตุ้นการดูดนมของน้อง: ใช้บริเวณหัวนมแตะริมฝีปากบนของลูก เพื่อกระตุ้นให้ลูกน้อย "อ้าปากเพื่อดูดนม" (เหมือนน้องหาว)

3. ให้นมน้อง: จังหวะที่ลูกอ้ากว้างปุ๊บ ให้รีบกดไหล่หลังลูก ดันน้องเข้าหาเต้าทันที (เป็นการดันตัวน้องเข้าหาแทนการดันตัวเองไปค่ะ)

4. เช็กปากปลา (Fish Lips) หรือปากของลูกน้อยระหว่างให้นมน้อง: ริมฝีปากบนและล่างของลูกต้อง "บานออก" เหมือนปากปลา คางลูกต้องชิดเต้าของคุณแม่ จมูกเชิดลอยนิดๆ เพื่อให้น้องหายใจสะดวกค่ะ

แต่ถ้าคุณแม่เจ็บตัวแล้ว มีแผลบริเวณหัวนมที่ให้นมน้องไปแล้ว... รักษายังไงให้หายเร็ว?

ถ้าแผลเกิดขึ้นแล้ว ให้ทำตามสูตรนี้ค่ะ รับรองหายไว!

1. "น้ำนมแม่" คือยาสมานแผลที่ดีที่สุด

หลังให้นมเสร็จ อย่าเพิ่งดึงเสื้อลง ให้บีบน้ำนมออกมานิดนึง แล้วทาเคลือบให้ทั่วหัวนม ปล่อยให้แห้งเองตามธรรมชาติ

• ข้อดี: ในน้ำนมมีสารฆ่าเชื้อและไขมันธรรมชาติ ช่วยสมานแผลได้ดีกว่ายาเคมีค่ะ

2. ใช้ครีม Lanolin (ลาโนลิน) บริสุทธิ์ 100%

ถ้าเจ็บมาก ให้ซื้อครีมทาหัวนมที่เป็น Medical Grade Lanolin มาทาบางๆ

• ข้อดี: ช่วยกักเก็บความชุ่มชื้น ลดอาการเจ็บ และที่สำคัญ "ลูกกินเข้าปากได้ ไม่อันตราย" (ไม่ต้องเช็ดออกก่อนให้นม)

3. งดฟอกสบู่

ช่วงที่หัวนมแตก ห้ามใช้สบู่ ครีมอาบน้ำ หรือแอลกอฮอล์เช็ดบริเวณหัวนมเด็ดขาด เพราะจะทำให้ผิวแห้งและแตกหนักกว่าเดิม ใช้น้ำเปล่าล้างก็สะอาดพอแล้วค่ะ

4. พักเต้า (ชั่วคราว) หรือใช้ "ประทุมแก้ว"

ถ้าเจ็บจนทนไม่ไหวจริงๆ

• ทางเลือก 1: ปั๊มนมใส่ขวดให้ลูกกินแทนสัก 1-2 วัน รอแผลแห้งค่อยเข้าเต้าใหม่

• ทางเลือก 2: ใช้ "ซิลิโคนครอบหัวนม" (Nipple Shield) ช่วยกันกระแทกขณะให้นม (แต่ควรใช้แค่ระยะสั้น เพราะลูกอาจติดจุกซิลิโคนได้ค่ะ)

   อาการแบบไหนต้องหาหมอ? (ระวังติดเชื้อ!)

ถ้าดูแลด้วยตนเอง 3 วันแล้วไม่ดีขึ้น หรือมีอาการเหล่านี้:

1. หัวนมบวมแดง ร้อน

2. มีหนองไหล หรือมีฝ้าขาวๆ ในปากลูก (อาจเป็นเชื้อรา Thrush)

3. แม่มีไข้สูง หนาวสั่น (สัญญาณเต้านมอักเสบ Mastitis) รีบไปพบแพทย์ทันทีค่ะ!

บทสรุป

การให้นมลูกช่วงแรกคือการปรับตัวครั้งใหญ่ ทั้งแม่และลูกต้องเรียนรู้ใจกันและกัน "ความเจ็บปวดไม่ได้คงอยู่ตลอดไป" เมื่อลูกดูดนมจากคุณแม่ถูกวิธีแล้ว ช่วงเวลาให้นมจะเป็นช่วงเวลาที่แสนวิเศษที่คุณแม่จะไม่มีวันลืมเลยค่ะ

สู้ๆ นะครับคุณแม่คนเก่ง!

⚠️ ข้อควรระวัง (Disclaimer): ข้อมูลนี้เป็นคำแนะนำเบื้องต้น หากคุณแม่ต้องการคำแนะนำเพิ่มเติม หรือแผลมีการติดเชื้อหรือคุณแม่มีอาการเจ็บป่วยรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์หรือคลินิกนมแม่

   อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง

• น้ำนมแม่มาตอนไหน? วิธีเตรียมเต้านม

• คุมกำเนิดหลังคลอด: ฝังเข็ม กินยา หรือฉีด?