รกเกาะต่ำ (Placenta Previa) คืออะไร? อันตรายแค่ไหน? คู่มือดูแลตัวเองที่คุณแม่ต้องรู้

รกเกาะต่ำ (Placenta Previa) คืออะไร? ภาวะเสี่ยงที่แม่ท้องต้องรู้ทัน และดูแลตัวเองให้ดี!
แม่ๆ คะ... มีใครไปอัลตราซาวนด์ช่วงไตรมาส 2-3 แล้วคุณหมอทักว่า "คุณแม่มีภาวะรกเกาะต่ำนะครับ" บ้างไหมคะ? เชื่อว่าวินาทีนั้นหลายคนใจหายวาบ ทำอะไรไม่ถูกเลยทีเดียว

แอดมินเข้าใจเลยค่ะว่าคำนี้ฟังดูน่ากลัว แต่ตั้งสติก่อนนะคะแม่ๆ! ภาวะรกเกาะต่ำแม้จะมีความเสี่ยง แต่ถ้าเรารู้จัก รู้ทัน และดูแลตัวเองอย่างเคร่งครัด เราสามารถประคับประคองการตั้งครรภ์ให้ปลอดภัยไปจนถึงวันคลอดได้ค่ะ

วันนี้แอดมินจะมาสรุปข้อมูลสำคัญแบบเน้นๆ ที่แม่ท้องต้องรู้เกี่ยวกับภาวะนี้กันค่ะ

"รกเกาะต่ำ" คืออะไร? (ทำไมหมอถึงกังวล?)
อธิบายแบบภาษาแม่ๆ คุยกันง่ายๆ นะคะ ปกติแล้ว "รก" (ที่เป็นแหล่งอาหารและออกซิเจนของลูก) ควรจะเกาะตัวอยู่ที่ "ส่วนบน" ของมดลูกค่ะ เพื่อเปิดทางให้ลูกกลับหัวและเคลื่อนตัวลงมาคลอดทางช่องคลอดได้สะดวก

แต่ "รกเกาะต่ำ (Placenta Previa)" คือการที่รกไปเกาะตัวอยู่บริเวณ "ส่วนล่าง" ของมดลูก จนลงมาคลุม หรือปิดขวางบริเวณ "ปากมดลูก" ซึ่งเป็นทางออกของลูกนั่นเองค่ะ (ลองดูภาพประกอบด้านบนจะเข้าใจชัดเลยค่ะ)

ทำไมถึงเกิดขึ้น? สาเหตุยังไม่แน่ชัด 100% แต่กลุ่มเสี่ยงคือ แม่ที่อายุมาก, เคยผ่าคลอดมาก่อน, เคยขูดมดลูก, หรือตั้งครรภ์แฝดค่ะ

สัญญาณเตือนสำคัญ: "เลือดออก...แต่ไม่ปวดท้อง"
นี่คืออาการที่ชัดเจนที่สุดของรกเกาะต่ำค่ะ! จำไว้นะคะแม่ๆ

• อยู่ดีๆ ก็มี เลือดสดๆ ไหลออกมาทางช่องคลอด
  
• ที่สำคัญคือ "มักไม่มีอาการปวดท้อง หรือเจ็บครรภ์ร่วมด้วย" (ต่างจากภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดที่จะปวดท้องมาก)
  

มักเกิดขึ้นในช่วงไตรมาสที่ 3 (หลัง 28 สัปดาห์) เพราะเป็นช่วงที่ปากมดลูกเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงเตรียมพร้อมสำหรับการคลอด ทำให้เส้นเลือดบริเวณรกที่เกาะต่ำอยู่นั้นฉีกขาดได้ง่ายค่ะ

อันตรายแค่ไหน? (ความเสี่ยงต่อแม่และลูก)
ภาวะนี้จัดว่าเป็น "การตั้งครรภ์ความเสี่ยงสูง" ค่ะ ต้องดูแลใกล้ชิดมากๆ

• ต่อคุณแม่: เสี่ยงต่อการตกเลือดอย่างรุนแรง ทั้งก่อนคลอด ระหว่างคลอด และหลังคลอด ซึ่งอาจอันตรายถึงชีวิตได้หากเลือดออกไม่หยุด
  
• ต่อลูกน้อย: เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด เพราะถ้าแม่เลือดออกมาก หมออาจจำเป็นต้องผ่าตัดทำคลอดด่วนเพื่อช่วยชีวิตแม่และลูก แม้อายุครรภ์จะยังไม่ครบกำหนดก็ตาม
  

สิ่งสำคัญคือ: คุณแม่ที่เป็นรกเกาะต่ำส่วนใหญ่ "ไม่สามารถคลอดเองตามธรรมชาติได้" นะคะ ต้องเตรียมตัว "ผ่าคลอด (C-Section)" เท่านั้น เพื่อความปลอดภัยค่ะ

5 ข้อห้าม & การดูแลตัวเองเมื่อเป็น "รกเกาะต่ำ" (ต้องเคร่งครัด!)
เมื่อรู้ตัวว่าเป็น ภาวะนี้เปรียบเสมือนระเบิดเวลาค่ะ แม่ต้องปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ทันที:

1. งดกิจกรรมหนักทุกชนิด: ห้ามยกของหนัก ห้ามออกกำลังกายหนัก ห้ามเดินเยอะ หรือยืนนานๆ
   
2. งดมีเพศสัมพันธ์เด็ดขาด!: รวมถึงห้ามสวนล้างช่องคลอด หรือตรวจภายในโดยไม่จำเป็น เพราะอาจไปกระตุ้นให้เลือดออกได้ค่ะ
   
3. พักผ่อนให้มากที่สุด (Bed Rest): คุณหมออาจสั่งให้นอนพักบนเตียงเป็นหลัก ลุกเดินเท่าที่จำเป็น เพื่อลดแรงกดทับที่ปากมดลูก
   
4. สังเกตอาการลูกดิ้น: นับลูกดิ้นทุกวัน ถ้าดิ้นน้อยลงผิดปกติ ต้องรีบแจ้งหมอ
   
5. มีเลือดออก = ไปโรงพยาบาลทันที: ไม่ว่าเลือดจะออกมากหรือน้อย ไม่ต้องรอเจ็บท้อง ไม่ต้องรอนัด ให้รีบไปห้องฉุกเฉินทันทีค่ะ!

บทสรุปจากแอดมิน
"รกเกาะต่ำ" เป็นภาวะที่ต้องการการดูแลเป็นพิเศษจริงๆ ค่ะ แม่ๆ ต้องมีวินัยและปฏิบัติตามคำแนะนำของคุณหมออย่างเคร่งครัดที่สุด ฝากครรภ์สม่ำเสมอ และเตรียมข้าวของเครื่องใช้สำหรับไปโรงพยาบาลฉุกเฉินไว้เสมอ

แม้จะมีความเสี่ยง แต่ถ้าเราร่วมมือกับคุณหมออย่างเต็มที่ เราจะผ่านมันไปได้ค่ะ สู้ๆ เพื่อเจ้าตัวเล็กนะคะแม่!

ข้อควรระวัง (Disclaimer): บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ข้อมูลความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับสุขภาพแม่และเด็กเท่านั้น เนื้อหาทั้งหมดไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำ การวินิจฉัย หรือการรักษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ หากคุณแม่มีอาการผิดปกติ หรือมีความกังวลเกี่ยวกับสุขภาพครรภ์ ควรปรึกษาและเข้ารับการตรวจจากสูตินรีแพทย์โดยตรง เพื่อความปลอดภัยสูงสุดของแม่และลูกน้อยค่ะ